Cây đơn lá đỏ: công dụng và những bài thuốc chữa bệnh

Cây đơn lá đỏ ngoài việc được trồng như một loại cây cảnh. Thì trong Đông y loại cây này còn được sử dụng như một bài thuốc. Một số công dụng có thể kế đến như: giúp trị các bệnh mề đay, mẩn ngứa, giúp chữa kiết lỵ và đái ra máu,… Cây đơn lá đỏ (hay còn gọi là cây đơn mặt trời, cây lá liễu, liễu đỏ) có tên khoa học là Excoecaria cochichinensis Lour. Cây thuộc họ Thầu dầu, thân cây khoảng từ 70-90cm và khá nhỏ. Thân cây mảnh và có màu đỏ nâu đúng như tên gọi của nó

Nhận biết đơn lá đỏ

Đơn lá đỏ còn gọi là đơn mặt trời (Excoecaria cochinchinensis Lour.), họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). Là cây nhỏ, cao độ 0,5 – 1m. Cành nhỏ vươn dài màu đỏ tía. Lá mọc đối, mép khía răng, cuống dài, mặt trên xanh sẫm bóng, mặt dưới màu đỏ tía. Cụm hoa mọc ở kẽ lá và đầu cành. Quả nang, có cạnh. Đơn lá đỏ cũng là một cây vừa làm cảnh vừa làm thuốc. Có hầu hết ở các địa phương trong nước ta: Thái Bình, Hải Dương, Tuyên Quang…

Công dụng chữa bệnh của đơn lá đỏ

Trong lá chứa nhiều thành   phần hóa học khác nhau: flavonoid, saponin, coumarin, anthranoid, tanin,….Thường thu hái lá vào lúc cây sắp ra hoa, phơi khô. Một số địa phương có tập quán thu hái lá cây đơn lá đỏ vào dịp tết Đoan Ngọ (tết 5/5 âm lịch). Chính vì thế mà cây này còn mang tên cây “chè 5 tháng 5”. Sau đó phơi khô, bảo quản vào các dụng cụ chống ẩm để dùng quanh năm. Trước khi dùng cần sao vàng.

Đơn lá đỏ có tác dụng thanh nhiệt giải độc, thông kinh, hoạt lạc, chỉ thống. Dùng trị mụn nhọt, mẩn ngứa, đơn độc, nhất là các nhọt lớn, nhọt vú,… Mà người ta gọi là chứng “đơn”, cũng chính vì lẽ đó, tên cây mang chữ “đơn”. Và vì lá của nó có màu đỏ, nên ghép lại thành đơn lá đỏ. Liều dùng, ngày 6 – 9g, dạng thuốc sắc, trước bữa ăn. Thường phối hợp với các vị thuốc khác.

Một số chứng bệnh thường dùng đơn lá đỏ

• Trị mụn nhọt, dị ứng: ngứa: đơn lá đỏ (sao vàng), hoa kim ngân, mỗi vị 10g, sắc uống.
• Trị tiêu chảy lâu ngày , hoặc chữa kiết lỵ ở trẻ em: đơn lá đỏ, kim ngân hoa, (kim ngân đằng), ké đầu ngựa, liên kiều, mỗi vị 8 – 12g, dưới dạng nước sắc, ngày một thang, chia 3 lần uống, trước bữa ăn.
• Dùng ngoài, sắc nước rửa mụn nhọt, lở ngứa.

Những lưu ý khi sử dụng cây đơn lá đỏ

Bạn nên xem một số lưu ý sau để việc sử dụng đơn lá đỏ chữa bệnh đạt hiệu quả tối ưu cũng như an toàn

• Khi bị tiêu chảy hoặc xuất huyết tiêu hóa nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.
• Không lạm dụng quá mức.
• Không đắp trực tiếp lên vết thương hở.
• Trường hợp bệnh mề đay diễn tiến nhanh và nặng phải đến ngay cơ sở y tế để cấp cứu. Chỉ nên sử dụng điều trị ở tình trạng bệnh nhẹ đến trung bình.
• Trước khi dùng lá tươi nên ngâm nước muối để loại bỏ vi khuẩn, tránh nhiễm trùng vùng da đang bị kích ứng.
• Đối với trẻ nhỏ bị mề đay, dị ứng, tắm hoặc đắp lá đơn đỏ ngoài da sẽ an toàn hơn. Các mẹ lưu ý nên rửa sạch lá trước khi dùng để tránh các bụi bẩn, tạp chất bám trên lá làm tổn thương da bé.
• Kết hợp việc sử dụng dược liệu với chế độ ăn và sinh hoạt hợp lý sẽ cho hiệu quả tốt hơn.