Bộ đôi xuyên khung – bạch chỉ: nguồn dược liệu quý trị bách bệnh

Bộ đôi dược liệu quý xuyên khung và bạch chỉ được bắt nguồn từ phía Trung Quốc. Sau đó đã được di thực vào đất nước ta từ những thế kỷ trước. Trong Đông Y, hai vị thuốc quý này thường được thầy thuốc kết hợp với nhau. Để chữa trị các bệnh như đau đầu, cảm lạnh,… Ngoài ra, khi kết hợp hai vị thảo dược quý này, cũng giúp ít nhiều trong việc chữa trị các bệnh về phụ nữ. Chẳng hạn như kinh nguyệt hàng tháng không đều, trễ kinh,… Cùng tìm hiểu với bài viết những công dụng khác nữa của hai loại dược liệu quý này nhé.

Vì sao trong y học cổ truyền lại hay sử dụng cặp xuyên khung bạch chỉ

Xuyên khung có vị cay, tính ấm, quy vào 3 kinh phế, đởm và tâm bào. Có tác dụng đuổi phong tà, giảm đau, lý khí hoạt huyết dùng cho các trường hợp kinh nguyệt không đều. Đầu nhức hoa mắt, cảm mạo phong hàn (cảm lạnh), sốt cao, rét nhiều; ngực bụng đầy chướng, bán thân bất toại, chân tay co quắt, ung thư. Những người âm hư hỏa vượng không được dùng.

Bạch chỉ có vị cay, tính ôn, vào 3 kinh phế, vị và đại tràng. Có tác dụng phát biểu khứ phong, thẩm thấp, hoạt huyết bài nùng sinh cơ; giảm đau, dùng để làm thần kinh hưng phấn; làm huyết trong cơ thể vận chuyển nhanh chóng, làm thuốc thư gân; ra mồ hôi, chữa nhức đầu, bệnh về đầu, mặt, xích bạch đới, thông kinh nguyệt. Thường dùng bạch chỉ làm thuốc giảm đau, chữa nhức đầu, cảm mạo; hoa mắt, đau răng, còn dùng làm thuốc cầm máu, đại tiện ra máu, chảy máu cam.

Như vậy, hai vị xuyên khung bạch chỉ đều quy vào kinh phế, có tác dụng trừ phong, hoạt huyết. Chữa các bệnh về đầu, mặt nên thường phối hợp xuyên khung bạch chỉ để điều trị cảm mạo phong hàn, nhức đầu hoa mắt, bế kinh.

Xuyên Khung Và Bạch Chỉ Có Phải Thuốc Bổ ?

Gần đây người ta đã phát hiện bạch chỉ còn làm giãn động mạch vành tim nên có tác dụng hoạt huyết, giảm đau.  Nhuận cơ và hoãn giải được chứng đau thắt ngực. Nước sắc bạch chỉ còn ức chế trực khuẩn đại tràng, lỵ, thương hàn, mủ xanh, lao,… Những người có chứng hư, uất hỏa, mắc bệnh sốt xuất huyết cũng không dùng được bạch chỉ.

Như vậy, kể cả mặt lý luận cũng như trên thực tế lâm sàng, hai vị xuyên khung, bạch chỉ chỉ dùng để điều trị chứng cảm mạo phong hàn (cảm lạnh) với liều xuyên khung 4g, bạch chỉ 8g, dưới dạng thuốc bột hay thuốc sắc (không nên dùng lửa to với thời gian sắc kéo dài), sẽ làm mất đi các hoạt chất của chúng. Do đó nếu dùng cho “cảm nắng, cảm nóng”, thì nguy cơ làm cho nguyên nhân của bệnh cảm nắng, cảm nóng sẽ lấn sâu vào bên trong cơ thể khiến cho bệnh nặng thêm. Vì “nhiệt ngộ nhiệt tắc cuồng”.

Mặt khác, với mong muốn nâng cao sức khỏe, đặc biệt cho các “sĩ tử” khi thi cử, đã có những sản phẩm dưới dạng dược thiện, canh dưỡng sinh, cháo thuốc bổ dưỡng được sử dụng các vị thuốc Đông y nấu, hầm, chưng với thịt, cá…

Tác dụng khi sử dụng chung 2 vị thuốc

Kết hợp 2 vị thuốc xuyên khung bạch chỉ với nhau giúp giảm cảm hàn. Dùng cho các bệnh do phong hàn gây ra, biểu hiện đau đầu. Chủ yếu đau đầu phần trán, đau nhức xương lông mày, hốc mắt hoặc đau mắt mà nước mắt tràn ra. Giúp giảm hiệu quả các triệu chứng cảm cúm: sốt, nhức đầu, hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mũi. Một số bài thuốc cổ phương kết hợp bộ đôi xuyên khung bạch chỉ như.

Chữa cảm cúm, sốt gai rét, nhức đầu ê ẩm, thân thể đau mỏi. Bạch chỉ, xuyên khung mỗi vị một lượng bằng nhau. Tán thành bột, mỗi lần uống 2-3g, ngày 3-4 lần uống với nước nóng hoặc rượu cho ra mồ hôi.

Cửu vị khương hoạt thang. Khương hoạt, cam thảo, phòng phong, thương truật mỗi thứ 6g; tế tân 4g; xuyên khung, bạch chỉ, sinh địa, hoàng cầm mỗi thứ 8g. Sắc uống, ngày 1 thang. Chữa cảm phong hàn kèm đau nhức các khớp xương (có thấp).

Trị đầu đau. Dùng Xuyên khung phối hợp Thạch cao (sống ), Tế tân, Cúc hoa. (Do phong hàn: thêm Bạch chỉ, Khương hoạt, Phòng phong; Do phong nhiệt thêm Cúc hoa, Bạc hà, Liên kiều;Do phong thấp thêm Bạch chỉ, Khương hoạt, Thương truật, Cảo bản;Do huyết ứ thêm Hồng hoa, Đào nhân, Đương quy, Xạ hương

Xuyên khung, Kinh giới đều 12g, Bạc hà 24g, Phòng phong 4g, Tế tân 3g, Khương hoạt, Bạch chỉ đều 6g, tán nhỏ trộn đều. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 6g uống với nước chè.

Trị đau đầu (nhiều trước trán) gồm: Bạch chỉ 12g, Xuyên khung 4g, Phòng phong 12g, Khương hoạt 8g, Hoàng cầm 8g, Sài hồ 8g, Kinh giới 8g, Cam thảo 4g: sắc nước uống.