Những bài thuốc hay từ cây chó đẻ răng cưa

Từ xa xưa, cây chó đẻ thường mọc lang ở khắp nơi và rất dễ phát triển không cần tưới chăm. Dân gian đã hái về và làm thuốc chữa bệnh, có thể kể đến như: chữa bệnh mụn nhọt, mụn có mủ, chữa hành sốt,… Loại cây này có răng cưa trên thân xanh, cây thuộc họ thảo, thân cây cao tầm 30-40cm. Cây chó đẻ có vị hơi ngọt, có tính mát và giúp lợi tiểu. Hơn nữa, cây chó đẻ thường được dùng làm bài thuốc chữa các bệnh về gan; bệnh về đường ruột và có khả năng sát khuẩn khá cao.

Nhận biết cây chó đẻ răng cưa

Chó đẻ răng cưa thường được dân gian lưu truyền là vị thuốc quý chữa được nhiều bệnh. Trong y học cổ truyền, loài cây này còn có một cái tên mỹ miều khác là diệp hạ châu. Vậy tác dụng của cây chó đẻ răng cưa trong chữa bệnh là gì?

Cây chó đẻ răng cưa thân xanh, còn gọi là diệp hạ châu đắng (Phyllantus. amarus Schum. et Thonn.), họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). Cây thuộc thảo, cao khoảng 40 cm, ít phân cành, màu lục. Lá mọc so le, xếp hai dãy đều trên cành trông như một lá kép lông chim. Hoa đơn tính, mọc ở kẽ lá, không có cánh hoa, màu lục nhạt.

Hoa đực có cuống ngắn xếp ở dưới hoa cái. Quả nang hình cầu nhẵn, hơi dẹt, chia thành 3 mảnh vỏ. Cây mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi trong nước ta để lấy nguyên liệu làm thuốc. Sau khi thu hái, rửa sạch đất cát, phơi khô, cắt đoạn 3 – 5 cm, vi sao.

Các thành phần của cây chó đẻ răng cưa và tác dụng

Diệp hạ châu có các thành phần flavonoid, alcaloid: Phyllanthin phyllantin, phyllantidin và các hợp chất hypophyllanthin, niranthin, phylteralin, nitetralin, lignan; flavonoid: rutin, quercetin, isoquercetin, quercitrin, isoquercitrin; alcaloid: isobubialin, epibubialin, elagitanin; a xít ascorbic…

Dịch chiết của diệp hạ châu có tác dụng ức chế mạnh vi rút viêm gan B (HBV ), thông qua cơ chế ức chế enzym ADNp (ADNpolymerase) của HBV , làm giảm HbsAg và Anti – HBs, tác dụng hạ đường huyết, ức chế tụ cầu khuẩn và trực khuẩn thương hàn, lỵ, đại tràng.

Tác dụng của cây chó đẻ răng cưa

Trên lâm sàng, diệp hạ châu có tác dụng ức chế mạnh HBV – DNA (vi rút viêm gan B trên hệ mã di truyền). Và làm cho vi rút bị đào thải, không bám vào được DNA của người. Khi viêm gan HBV , các tế bào gan sẽ bị tổn thương.  Làm tăng các chỉ số của enzyme Transaminase: ALT, AST trong máu. Có khi tăng với con số hàng trăm, làm cho các hoạt động của gan bị trì trệ. Kèm theo các triệu chứng cơ thể mệt mỏi, kém ăn, buồn nôn.

Khi phát bệnh, cơ thể bị sốt, đồng thời với các triệu chứng điển hình: vàng da, vàng mắt, tiểu đỏ; đau tức vùng hạ sườn phải… Khi đó có thể biến chứng chuyển thành xơ gan. Bụng trướng to, đau bụng, tiêu chảy, nôn ra máu tươi. Kèm theo tụt huyết áp, nặng hơn là hôn mê do suy gan nặng, suy thận cấp tính, lượng nước tiểu ít dần,…

Diệp hạ châu còn được dùng trị sốt, lợi tiểu, tiểu đường; u xơ tuyến tiền liệt, viêm âm đạo, ăn uống khó tiêu, viêm đại tràng,… Còn dùng trị mụn nhọt, đinh râu, tiểu tiện khó khăn, viêm tuyến vú, tắc tia sữa. Có thể dùng đắp ngoài, uống trong. Khi sử dụng có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.

Tác dụng của cây chó đẻ răng cưa trong chữa một số bệnh lí

• Trị viêm gan vàng da: diệp hạ châu, actisô, nhân trần, rau đắng, mỗi vị 12g, sắc uống, ngày một thang, trước bữa ăn.
• Trị viêm tắc tia sữa: diệp hạ châu, bồ công anh, đồng lượng 16g, sắc uống hoặc giã cây tươi, vắt lấy nước uống, bã đắp nơi sưng đau.
• Chữa bị thương ứ máu: Dùng lá, cành Chó để răng cưa và Mần tưới, mỗi thứ một nắm, giã nhỏ chế nước đồng tiện vào, vắt lấy nước uống, bã thì đắp hoặc hòa thêm bột Ðại hoàng 8-12g càng tốt (Hoạt nhân toát yếu).
• Chữa mắt đau sưng đỏ, viêm gan vàng da, viêm thận đái đỏ, hoặc viêm ruột đi ngoài ra nước: Dùng cây chó đẻ răng cưa 40g, Mã đề 20g, Dành dành 12g sắc uống.
• Chữa lở loét thối thịt không liền miệng: Dùng lá chó đẻ răng cưa. lá thồm lồm, liều bằng nhau. Ðinh hương 1 nụ, giã nhỏ đắp (Bách gia trân tàng).
• Chữa trẻ em tưa lưỡi: Giã cây tươi vắt lấy nước cốt, bôi (theo Dược liệu Việt Nam).
• Sản hậu ứ huyết: Dùng 8-16g cây khô sắc uống hằng ngày (theo Dược liệu Việt Nam).
• Chữa viêm gan do vi-rút: Dùng 20g Chó đẻ thân xanh đem sao khô, sắc nước ba lần, mỗi lần ba bát nước, cô lại còn một bát, pha đường ngọt vừa phải cho dễ uống, chia làm bốn lần, uống hết trong một ngày. Khi kết quả xét nghiệm HBsAg (-), khỏi bệnh, thì ngừng uống thuốc.